(Ver)bouwen ten tijde van de coronacrisis

De coronacrisis raakt elke sector. Zo ook de bouwsector. Door alle maatregelen liggen vertragingen, hogere kosten, boetes en (te) late opleveringen op de loer. Het is de verwachting dat dit zal leiden tot een grote toename in juridische procedures. Mag er nog worden doorgebouwd? Wie is er aansprakelijk voor een te late oplevering? En kan een aannemer zich op overmacht beroepen? 

Mag er nog worden gebouwd tijdens de coronacrisis?

De bouwsector is door de overheid niet aangemerkt als vitale sector. Dit betekent echter niet dat al het werk stil ligt. Binnen de huidige maatregelen zijn onderdelen van (ver)bouw(ings)werkzaamheden nog wel mogelijk. Zo geldt een bouwplaats niet als verboden samenkomst. Indien de RIVM-richtlijn van 1,5 meter afstand tijdens het werk kan worden nageleefd, dan mag er dus worden gebouwd, geschilderd en getimmerd. In de praktijk is echter wel te zien dat het werk in de bouwsector maar met horten en stoten door gaat. Aannemers hebben geregeld een tekort aan (gezond) personeel, grondstoffen en materialen. Dit zal logischerwijs zorgen voor vertragingen van bouwprojecten.

Wie is aansprakelijk voor een te late oplevering tijdens de coronacrisis?

De verplichting om zijn werkzaamheden tijdig op te leveren rust op de aannemer. Indien dit niet gebeurt, dan schiet de aannemer tekort in de op hem of haar rustende verplichtingen. De opdrachtgever kan de aannemer in veel gevallen aansprakelijk stellen voor schade die hij hierdoor lijdt. Denk bijvoorbeeld aan vertragingsschade die ontstaat omdat de opdrachtgever door de latere oplevering zelf ook niet aan zijn of haar verplichtingen kan voldoen. In veel aannemingsovereenkomsten zijn partijen bovendien een contractuele boete overeengekomen bij te late oplevering Die boetes kunnen hoog oplopen.  

Kan een aannemer zich op overmacht vanwege coronacrisis beroepen?

Indien een aannemer stelt dat de tekortkoming hem niet kan worden toegerekend, dan doet hij een beroep op overmacht (artikel 6:75 BW). Bij een geslaagd beroep op overmacht, is de aannemer niet aansprakelijk voor de schade van de opdrachtgever. Wel moet de aannemer de overeenkomst nog steeds nakomen als dat nog mogelijk is.

Of een beroep of overmacht slaagt, is sterk afhankelijk van de omstandigheden van het specifieke geval. Voor een geslaagd beroep op overmacht moet de aannemer kunnen aantonen dat hij er alles aan heeft gedaan om de vertraging te voorkomen. Daarbij moeten de omstandigheden onvoorzien zijn en was het niet mogelijk hierop te anticiperen. Een beroep op overmacht wordt dan ook niet eenvoudig door een rechtbank aangenomen.

Verder kan er in de (algemene voorwaarden bij) de overeenkomst een bepaling van overmacht zijn opgenomen. Dan geldt nog steeds dat de uitvoering van de overeenkomst onmogelijk moet zijn geworden. Indien het alleen duurder of moeilijker is voor de aannemer, dan slaagt het beroep op overmacht niet.

De branchevereniging Bouwend Nederland heeft al gewaarschuwd dat aannemers niet te veel op een beroep op overmacht moeten vertrouwen. De kans dat dit niet wordt gehonoreerd is namelijk groot.

Zijn er voor een aannemer andere mogelijkheden tijdens coronacrisis?

De aannemer kan mogelijk met meer succes een beroep doen op onvoorziene omstandigheden (artikel 6:258 BW) en vorderen dat de overeenkomst wordt gewijzigd of (deels) wordt ontbonden. De opdrachtgever en de aannemer zullen bij het sluiten van de overeenkomst immers waarschijnlijk geen rekening hebben gehouden met de coronacrisis. Alleen indien de aannemer kan aantonen dat de overeenkomst naar de maatstaven van redelijkheid en billijkheid niet in stand kán blijven, heeft een beroep op onvoorziene omstandigheden kans van slagen. Daarvan kan bijvoorbeeld sprake zijn als de aannemer op het punt staat failliet te gaan. Ook voor een beroep op onvoorziene omstandigheden geldt echter dat een aannemer er niet zonder meer op kan vertrouwen dat dit door de rechtbank zal worden gehonoreerd.

Conclusie: wat kunt u doen om grotere schadeposten door de coronacrisis te voorkomen?

Zowel de opdrachtgevers als de aannemers ondervinden grote problemen door de coronacrisis en voor beide partijen is de kans op schade groot. Het is dan ook verstandig zo spoedig mogelijk het gesprek aan te gaan over eventuele vertraging en alle daarmee gepaard gaande schade. Met dergelijke afspraken kunnen grotere schadeposten mogelijk worden voorkomen. Indien u zelf als opdrachtgever of aannemer betrokken bent bij een bouwproject en wilt dat Delissen Martens Advocaten u hierbij adviseert. Neem dan vooral contact op. Ook meer algemene vragen over de impact die de corona-maatregelen op u of uw bedrijf hebben, beantwoorden wij graag.