Lockdown in strijd tegen het coronavirus?
Ter bestrijding van het coronavirus heeft de Rijksoverheid diverse maatregelen genomen. Desondanks worden dagelijks weer nieuwe mensen besmet door het virus en ligt het dodenaantal ten tijde van het schrijven van dit blog op 179 (kijk hier voor de meest actuele informatie). Volgens sommige mensen moet de overheid verdergaande maatregelen nemen om de bevolking te beschermen. Van een zogenaamde intelligente naar een volledige lockdown dus. Hoe dit juridisch gezien in zijn werk zou gaan, wordt in dit blog nader besproken.
Van intelligente naar complete lockdown onvermijdelijk?
Tijdens een uitzending van Buitenhof van 22 maart 2020 sprak de burgemeester van Amsterdam zich uit tegen verdere beperking van het openbare leven. Het opsluiten van mensen in hun woning, is volgens haar een “gruwelijke maatregel”. Echter, zij sluit niet uit verdergaande maatregelen te moeten treffen indien blijkt dat de thans geldende voorschriften onvoldoende worden nageleefd. Dat het voor heel veel mensen lastig blijkt om zich aan de maatregelen van 'gepaste afstand' te houden, bleek uit de noodkreet van diverse burgemeesters van gemeentes aan de kust die werden overspoeld door hordes dagjesmensen. Ook zag de overheid zich genoodzaakt om via een NL-alert de bevolking op te roepen afstand van elkaar te houden om verdere verspreiding van het virus tegen te gaan.
Juridische basis voor een lockdown
De Minister van Veiligheid en Justitie en de commissaris van de Koning zijn op grond van artikel 8 lid 1 van de Wet buitengewone bevoegdheden burgerlijk gezag (Wbbbg) bevoegd om burgers te verbieden de deur uit te gaan. Deze bevoegdheid kan alleen worden ingezet als er sprake is van buitengewone omstandigheden die dit noodzakelijk maken.
Van buitengewone omstandigheden is sprake als de noodtoestand is afgekondigd. De bevoegdheid om de noodtoestand af te kondigen, is geregeld in de Coördinatiewet uitzonderingstoestanden, die haar grondslag vindt in artikel 103 lid 1 Grondwet. In de wet staat in welke gevallen een uitzonderingstoestand kan worden afgekondigd.
Of er sprake is van een noodtoestand, wordt bepaald door de Minister-President. Het moet gaan om een situatie waarin een vitaal belang bedreigd worden en waarin de normale bevoegdheden ontoereikend zijn om het probleem op te lossen. Onder 'vitale belangen' vallen bijvoorbeeld de fysieke veiligheid, de handhaving van de openbare orde en de economische veiligheid. In geval van dreigende overbelasting van ons zorgstelsel, als gevolg van het toenemende aantal corona-besmettingen, is het mogelijk om om die reden de noodtoestand af te kondigen en daarmee over te gaan tot een complete lockdown, zoals in China begin dit jaar.
Lockdown te vermijden?
Vooralsnog is de overheid niet geneigd om een lockdown af te kondigen. Echter, indien blijkt dat de huidige maatregelen ontoereikend zijn en ons zorgstelsel overbelast raakt, zal het onvermijdelijk zijn. Het gevolg zal verdere beperking van onze bewegingsvrijheid zijn. In de tussentijd houden wij het bij een intelligente lockdown.
Lees meer over het coronavirus in een van onze andere blogs
5 Noodmaatregelen vanwege de coronacrisis
Coronavirus: maatregelen voor het MKB
Minder werk door het coronavirus? NOW vervangt werktijdverkorting
