De digitale nalatenschap
Wat is de digitale nalatenschap?
De samenleving digitaliseert en dat geldt daarmee ook voor wat wij achterlaten na ons overlijden. Dit is niet langer alleen je huis en spaartegoeden, maar ook bijvoorbeeld je e-mail, je iCloud, je foto’s en filmpjes op je telefoon, je WhatsApp-geschiedenis én digitale bezittingen die van financiële waarde kunnen zijn, zoals bijvoorbeeld crypto of – in negatieve zin – bijvoorbeeld een online gokschuld.
De wet heeft hier nog onvoldoende oog voor en ook de politiek lijkt haar interesse te zijn verloren, al is hier eerder in 2021 wel onderzoek naar gedaan in opdracht van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (het onderzoek ’Data na de dood – juridische aspecten van digitale nalatenschappen’). Verwacht wordt dat de digitale nalatenschap een steeds grotere rol zal spelen bij de afwikkelingen van nalatenschappen – en daarmee het erfrecht – waarbij tal van conflicten op de loer liggen.
Mogelijke vraagstukken
Bevat een nalatenschap bijvoorbeeld digitale financiële bezittingen en/of heeft de executeur (degene die de nalatenschap namens de erven afwikkelt) hier voldoende onderzoek naar gedaan? En wie heeft er eigenlijk toegang tot de e-mail van de overledene? Zijn dit alle erven, de executeur en/of bijvoorbeeld ook de ex-echtgenoot van de overledene wanneer hun kinderen erfgenaam zijn?
De verwachting is dat hier in de toekomst het nodige om te doen zal zijn, terwijl een goede wettelijke regeling voor de digitale nalatenschap op dit moment ontbreekt.
Eerste rechtspraak
In december 2021 zijn er voor het eerst twee uitspraken gewezen die betrekking hebben op de digitale nalatenschap. In beide zaken is Microsoft ertoe veroordeeld de erfgenamen, dan wel rechtsopvolgers van de overledene (in dit geval: de curatoren van zijn onderneming) , toegang te verschaffen tot zijn of haar Microsoft-accounts.
Praktische problemen bij de digitale nalatenschap
Praktische problemen bij de afwikkeling van een digitale nalatenschap zijn de (on)bekendheid met de inhoud en omvang van de digitale bezittingen en/of de (on)mogelijkheid daar al dan niet toegang tot te krijgen.
Na een overlijden wordt bijvoorbeeld vaak het telefoonabonnement snel opgezegd om onnodige abonnementskosten te voorkomen, terwijl voor het toegang krijgen tot online accounts vaak een twee-factor-authenticatie nodig is, waarbij een inlogcode naar iemands telefoon en/of e-mailadres wordt verstuurd. Dan is het wel zo handig als daar nog toegang tot bestaat. Ook kunnen er tal van diensten zijn waar een overledene op geabonneerd is geweest, denk aan Netflix, Spotify, Duolingo of een PayPal-account vanaf welke account bestellingen voor kledingwinkels en/of bezorgdiensten zijn gedaan en waarvan nog krediet (al dan niet) openstaat.
Vaak zal de overledene wel enige sporen hebben nagelaten die zijn of haar erven aanknopingspunten geven om de inhoud en omvang van de digitale nalatenschap in kaart te brengen, wat ook een onderdeel vormt van het afwikkelen van iemands nalatenschap.
Social media en de digitale nalatenschap
En wat te doen te met de social media profielen? Mag de executeur deze bijvoorbeeld verwijderen of moeten alle erfgenamen daarvoor toestemming geven óf juist voor het in stand houden daarvan? Eerder is al aandacht gevraagd voor een social media testament, maar breder gezien lijkt een digitale executeur, iemand die de digitale nalatenschap van een overledene afwikkelt, geen overbodige luxe te zijn. Op die manier kan iemand voor zijn of haar overlijden zijn of haar erfgenamen aanwijzingen geven over hoe met de digitale nalatenschap om te gaan, waarbij ook zijn of haar privacy kan worden gewaarborgd, omdat een overledene geen recht op privacy heeft (!), aldus de Algemene Privacy Verordening.
Checklist digitale nalatenschap
Zowel vóór als na iemands overlijden spelen om die redenen de volgende vragen een rol, die als checklist kunnen worden gehanteerd zowel voorafgaand als na het overlijden:
- Uit welke digitale bezittingen bestaat iemands nalatenschap?;
- Hoe is de toegang tot deze bezittingen na overlijden te verkrijgen?;
- Wie moet er na overlijden toegang krijgen?; en
- Wat is hierover vastgelegd? Is er bijvoorbeeld een social media of digitale executeur?
Dag van het Erfrecht
Loop jij tegen dit of een ander erfrechtelijk probleem aan dat je graag aan een erfrechtadvocaat zou willen voorleggen?
Op vrijdag 16 juni a.s. is het de Dag van het Erfrecht en plant onze collega Petra Frederiks graag een vrijblijvend oriëntatiegesprek met jou in. Neem contact op via het contactformulier op onze website, via ons telefoonnummer 070-311 54 11 of via frederiks@delissenmartens.nl
