Corona en werk

Corona in Nederland

Sinds 27 februari 2020 heeft het coronavirus (officieel COVID-19) Nederland bereikt. Het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) monitort de verspreiding van het virus en geeft aan welke maatregelen (moeten) worden genomen.

Veilige en gezonde werkomgeving

Werkgevers moeten op grond van de Arbeidsomstandighedenwet zorgen voor een veilige en gezonde werkomgeving. Denk hierbij bijvoorbeeld aan:

• beoordeel welke gezondheidsrisico’s er spelen op de werkvloer
• breng per functie in kaart, welke gezondheidsrisico’s er spelen met betrekking tot het coronavirus
• neem bij de beoordeling van de gezondheidsrisico’s de informatievoorziening van het RIVM, Ministerie van Volksgezondheid en Ministerie van Sociale zaken in acht en wees alert op de regionale en lokale informatievoorziening
• neem preventieve maatregelen. Dit kan eventueel met de bedrijfsarts of andere betrokkenen
• maak beleid en praktische richtlijnen voor werknemers, zodat werknemers weten wat de werkgever van hen verwacht
• neem voldoende voorzorgsmaatregelen om werknemers te beschermen. Als een werknemer tijdens het werk ziek wordt, omdat een werkgever geen of onvoldoende voorzorgsmaatregelen heeft getroffen, moet de werkgever rekening houden met de mogelijkheid dat deze werknemer de werkgever aansprakelijk stelt voor alle geleden schade

Instructierecht / Privacy

Op grond van het instructierecht kunnen werkgevers de werknemers instrueren om richtlijnen in acht te nemen, die zij naar aanleiding van de risicoanalyse hebben opgesteld. Werkgevers mogen ook aan werknemers vragen of zij recent een risicogebied hebben bezocht, zoals Italië of China. Privacy wetgeving (de AVG) verbiedt dit niet.

Op grond van de AVG is het een werkgever in beginsel verboden om medische gegevens van werknemers te verwerken. Daarom mag de werkgever niet vragen naar aard en oorzaak van de ziekte wanneer een werknemer zich ziek meldt. In het kader van het coronavirus is dit niet anders.

De toezichthouder, Autoriteit Persoonsgegevens (AP), stelt dat een werkgever in het kader van privacywetgeving werknemers niet mag controleren op corona. Daarbij geeft de AP aan dat de werkgever niet op de stoel van een arts mag gaan zitten. Het is de taak van de overheid in samenwerking met de GGD om verdere verspreiding van het coronavirus te voorkomen.

Thuiswerken

Volgens de laatste maatregelen van de Rijksoverheid worden mensen in heel Nederland opgeroepen zoveel mogelijk thuis te werken of de werktijden te spreiden.

Op grond van de risicoanalyse bepaalt de werkgever of er gewerkt kan worden of niet. Dit betekent in het algemeen dat de werknemers niet mogen thuisblijven als de werkgever hen oproept. Indien de werknemers concrete en gegronde vrees hebben dat er gevaar is voor besmetting, zullen werknemers wel mogen thuis blijven.

Als werknemers niet op hun werk willen komen zonder dat de werkgever daarmee instemt, geldt dat als werkweigering. De werkgever kan dan de loonbetaling stopzetten. Wel geldt het advies om de werknemer te waarschuwen dat de loonstopzetting de consequentie is als hij niet op het werk verschijnt.

Thuiswerken wegens vrees voor besmetting corona?

Een werknemer mag alleen thuisblijven, indien de vrees voor besmetting gerechtvaardigd is. Indien een collega bijvoorbeeld terugkomt uit een risicogebied en klachten heeft, dan is er kans op besmetting. Een werknemer moet dan met de werkgever in overleg treden over of hij thuis mag blijven. De werknemer moet zich daarbij als goed werknemer opstellen wanneer er gekeken wordt naar een oplossing. Ook kan de werkgever de werknemer die in een risicogebied is geweest, verzoeken thuis te blijven met behoud van loon om een mogelijke besmetting van de andere werknemers te voorkomen.

De werknemer is ziek

In geval van ziekte – ook bij ziekte als gevolg van het coronavirus - gelden de normale regels bij ziekte. De werknemer moet zich ziek melden en zich aan de verdere procedures (zie bijvoorbeeld de arbeidsovereenkomst en het personeelshandboek) houden, die bij zijn werkgever gelden. De werkgever zal gehouden zijn het loon door te betalen.

Het RIVM heeft geadviseerd dat mensen thuis moeten blijven bij de (al dan niet milde) klachten neusverkoudheid, hoesten, keelpijn of koorts. Ook in die gevallen is er sprake van loondoorbetaling wegens ziekte.

De Rijksoverheid heeft aangegeven dat, indien een huisgenoot van de werknemer klachten heeft, de werknemer niet zelf verplicht moet thuiswerken. Echter, het algemeen advies tot thuiswerken geldt wel.

De werknemer moet in quarantaine

Een werknemer, die (van de GGD) in quarantaine (al dan niet als gevolg van zelf ziek zijn) moet, heeft recht op loondoorbetaling. Indien een werknemer overheidsmaatregelen moet opvolgen en hierdoor geen werk kan verrichten, valt dat buiten zijn of haar risicosfeer. Het risico van loondoorbetaling komt in deze situatie voor rekening van de werkgever.

 Scholen/kinderopvang sluiten

Indien scholen/kinderopvang de deuren sluiten kan sprake zijn van een noodsituatie. Een werknemer heeft in dat geval recht op calamiteitenverlof of kortdurend verzuimverlof. Een werkgever mag in deze situatie een redelijk verzoek voor kortdurend verzuimverlof niet weigeren.

Calamiteitenverlof kan van een paar uren tot een paar dagen duren, afhankelijk van de situatie. De werkgever betaalt het salaris door tijdens het verlof. Dit verlof kan bijvoorbeeld ingezet worden als de school of crèche sluit en de werknemer met spoed zijn kind(eren) op moet halen. Eventueel ook nog de volgende dag, als de school of crèche gesloten blijft, en de werknemer op zo’n korte termijn geen oppas kan vinden.

Kortdurend zorgverlof kan een rol spelen als de werknemer de noodzakelijke verzorging op zich moet nemen van een ziekte van een persoon als omschreven in de Wet arbeid en zorg (familieleden etc.). Het recht op kortdurend zorgverlof bedraagt twee keer het aantal werkuren per week binnen twaalf maanden. Het gaat om de werkuren die in de arbeidsovereenkomst zijn afgesproken. Tijdens het verlof betaalt de werkgever ten minste 70% van het salaris door. Als dat minder is dan het minimumloon, ontvangt de werknemer het minimumloon.

Lukt het niet om oppas te regelen, zal tussen de werknemer en werkgever overleg moeten plaatsvinden over opname van vakantiedagen of onbetaald verlof. Hierbij moet echter wel opgemerkt worden dat het sluiten van scholen gecombineerd met het advies van de Rijksoverheid zo min mogelijk sociale contacten te hebben (zeker met risicogroepen) een uitzonderlijke situatie is. Dit betekent dat de werknemer en werkgever zo zorgvuldig mogelijk moeten overleggen over mogelijke oplossingen, waarbij een werkgever kan denken aan spreiding van werktijden/diensten. Echter, ook van een werknemer mag verwacht worden mee te denken over mogelijke oplossingen (bijvoorbeeld met de partner de thuisopvang verdelen, mits de situatie dit toelaat). 

Noodmaatregel Overbrugging voor Werkbehoud

De regeling Werktijdverkorting (wtv) is met ingang van 17 maart 2020 stopgezet als ‘corona-maatregel’. Daarvoor is de tijdelijke Noodmaatregel Overbrugging voor Werkbehoud (NOW) in de plaats gekomen. Meer informatie over deze regeling leest u in ons blog.