Advocaten meldden 13 keer een ongebruikelijke transactie in 2021. Is dat veel of weinig?
De Financial Intelligence Unit Nederland (FIU) heeft haar jaarverslag 2021 gepubliceerd. Zoals ieder jaar is er weer een opsomming van het aantal meldingen per meldersgroep. Het aantal meldingen door advocaten is iets afgenomen ten opzichte van vorige jaren. Advocaten meldden 13 keer een ongebruikelijke transactie. Deze meldingen werden gedaan door 9 verschillende advocatenkantoren. In 9 gevallen betrof het een zogenaamde ‘verdachte transactie’.
In 2020 lag het aantal meldingen op 21. Op een totale populatie van ongeveer 18000 advocaten zijn dat niet veel meldingen. Melden advocaten te weinig? Er is geen onderzoek bekend naar de vraag of advocaten niet melden waar ze dat wel zouden moeten doen. Het jaarverslag van de FIU geeft evenmin een toelichting en er zijn weinig (tucht- of straf-)zaken tegen advocaten vanwege het ten onrechte niet melden van een ongebruikelijke transactie.
Hoewel het verslag spreekt over het belang van de samenwerking met de private partners, lijkt de FIU zich vooral bezig te houden met banken en financiële dienstverleners. Niet zo verbazingwekkend, want de beperkte capaciteit van de FIU kan vooral daar effectief worden ingezet. Er worden veel woorden gewijd aan de betere samenwerking met banken en aan de verbetering van analyses. Door deze samenwerking wordt er veel winst geboekt in de strijd tegen het witwassen, aldus de FIU.
De rest van de melders, de juweliers, autohandelaren, makelaars, accountants, of de kunstwereld, krijgen niet veel aandacht. Zij worden enkel genoemd. Wat ons betreft zou meer samenwerking met de andere meldersgroepen heel nuttig kunnen zijn. Er is behoefte aan voorlichting door de FIU over het soort meldingen dat zij wil ontvangen. Daarmee bedoelen wij niet de exotische voorbeelden in het jaarverslag of op de website. Dat 9 van de 13 door advocaten gedane meldingen verdachte transacties betroffen, lijkt erop te wijzen dat alleen evident criminele kwesties worden gemeld. In de strijd tegen witwassen gaat het echter ook om ongebruikelijkheden die niet evident van het dossier afspatten, maar waarbij de dienstverlener ongewild om de tuin wordt geleid. Hiervoor is het echter wel nodig dat er kennis gedeeld wordt door de opsporingsautoriteiten. Dat gebeurt te weinig.
Terug naar de vraag of advocaten te weinig melden. De meeste advocaten doen geen Wwft-zaken. De 1,8 miljoen gerechtelijke procedures die jaarlijks worden gevoerd zijn geen Wwft-zaken. In niet iedere zaak is overigens een advocaat betrokken. Als iedere advocaat 100 zaken per jaar doet, komt dat toevallig ook op 1,8 miljoen uit. De Raad voor Rechtsbijstand meldde in haar jaarverslag over 2021 dat er 347.815 toevoegingen (pro deo-subsidies) zijn afgegeven aan 6218 advocaten en 803 mediators. Dat zijn ook geen Wwft-zaken. De Wwft is niet van toepassing op het traditionele advocatenwerk waarbij de advocaat zijn toga aantrekt, maar pas als een advocaat adviseert over financiën, vastgoed en over aandelen. Dat werk wordt door een beperkt aantal advocaten gedaan, in zijn algemeenheid op de grotere kantoren. Er is een top 50 van grote kantoren, jaarlijks gepubliceerd door SDU. Stel dat er op al deze kantoren Wwft-werk wordt gedaan, hetgeen niet zo is en er nog eens 50 kantoren zijn waar ook Wwft-zaken gedaan worden. Als er gemiddeld 100 Wwft-zaken per kantoor per jaar worden gedaan, dan behandelen de Nederlandse advocaten jaarlijks zo’n 10000 Wwft-zaken. Misschien zijn het er twee of drie keer zo veel, maar dan blijft het nog steeds een beperkt aantal dat zich goed leent voor onderzoek en allerhande analyses. De resultaten kunnen worden gebruikt in de voorlichting aan die advocatenkantoren door de FIU, of door de Orde van Advocaten en dat zal tot verbetering van de kwaliteit van de meldingen leiden. Wellicht ook tot een hoger aantal meldingen, maar zeker tot meer draagvlak voor de advocaat als poortwachter. Wie pakt de handschoen op?
Bas Martens (Delissen Martens advocaten) en Suzanne Hendrickx (Advius) adviseren advocatenkantoren over de beroepsregels en de Wwft.
